کنترل بيان ژن

کنترل بيان ژن يعني کارهايي که سلول‌ها براي اين که در زمان خاصي مجموعه‌اي از ژن هايشان بيان شوند ،انجام مي‌دهند مثلاً در زمان کمبود گلوکز و فراواني لاکتوز ، باکتري‌ها ژن هاي استفاده از لاکتوز را بيان مي‌کنند.
زماني که از کنترل بيان ژن صحبت مي‌شود منظور عموماً کنترل آن در سطح نسخه برداري است.پس براين اساس بيان ژن در پروکاريوت ها و يوکاريوت ها متفاوت است.چرا؟

به دو دليل:

1_ دليل تکاملي:چون يوکاريوت ها و پروکاريوت ها در دوران هاي دور زمين شناختي از هم جدا شده اند پس بايد در فعاليت‌هاي ژنتيکي بسيار با هم تفاوت و فاصله داشته باشند.البته اين دليل فقط در سطح تکاملي است و نوع کنترل بيان ژن را در هرکدام بيان نمي‌کند.
2-دليل مولکولي:واضح است که تعداد ژن هاي يوکاريوت‌ها از پروکاريوت‌ها بسيار بيش‌تر است پس بايد روش هاي متفاوتي داشته باشند.
انواع کنترل بيان ژن:

1_مثبت

 2_منفي
کنرل منفي:نوعي کنترل است که ژن ها به طور عادي بيان مي شوند و پليمراز نياز به ليگاند ندارد.
کنترل مثبت:نوع ديگري از کنترل است که پليمراز براي نسخه برداري نياز به يک فعال کننده يا اکتيويته دارد.عموماً کنترل در پروکاريوت‌ها منفي و در يو کاريوت‌ها مثبت است.
کنترل بيان ژن در پروکاريوت‌ها:

پروکاريوت‌ها براي بيان ژن هاي خود واجد ساختار هايي به نام اپران هستند.

اپران هادر واقع مجموعه اي از ژن ها هستند که در پشت سر هم قرار دارند و با هم بيان مي‌شوند.

هر اپران يک اپراتور دارد که محل اتصال مهار کننده است.

مهار کننده پروتئيني است که هنگام اتصال به اپراتور مانع از اتصال پليمراز يا نسخه بردار به پروموتور مي‌شود